Diğer kanserler kadar ölümcül olmasa da tiroid kanseri son yıllarda, özellikle kadınlarda daha sık görülmeye başlayan bir kanser türüdür.
Tiroid kanseri nedir, ne sıklıkla, kimlerde daha çok görülür?
Tiroid bezi boyun ön yüzde soluk borusunun önünde ve iki yanı doğru uzanan kelebek şeklinde, hormon üreten bir organımızdır. Ürettiği tiroid hormonlarının bazal metabolizma hızını ayarlama görevi yanında karbonhidrat, yağ ve protein metabolizması ile kalsiyum ve fosfor metabolizması üzerine etkileri vardır. Kalp harici her organda görüldüğü gibi tiroid bezinde de kanser gelişimi ihtimali vardır. Genellikle diğer kanserlere göre daha sınırlı bir halk sağlığı problemi gibi gözüken, toplam nüfusta nisbeten daha az görülen kanser türü olsa da muhtemelen rutin doktor kontrolleri sırasında boyun görüntülemelerinin sıklıkla yapılması, görüntüleme yöntemlerinde teknolojik gelişmeler sonucunda küçük kanserlerin saptanma oranının artması, insanların daha bilinçli olarak sağlık kontrollerine önem vermesi nedenli Türkiye’de sıklık olarak kadın kanserlerinde ikinciliği tiroid kanseri şeklinde görmekteyiz. Ülkemizde 2018 yılı istatistiklerine baktığımızda 22.345 yeni meme kanseri tanısını takiben ikinci sıklıkta 10.563 kadına tiroid kanseri tanısı konmuştur. Önceleri tiroid hormon fazlalığı, tiroidde çoklu nodül ya da tek adenom nedenli yapılan ameliyatlar sonrası rastlantısal tanı konurken günümüzde gıda alımına tuz yoluyla eklenen iyodun tiroglobulin denilen bir madde oluşumuna ve buna karşı vücudun karşı hücre oluşturmasına neden olarak ortaya çıkan tiroidit dediğimiz tiroidin iltihabi olmayan bir çeşit enfeksiyonu zemininde gelişen tipi genellikle karşılaştığımızdır.
Diyetteki iyot miktarındaki artış, radyasyon ve kimi kanserojen maddelerin tiroid kanserine yol açtığı bildirilmiştir. Hashimoto tiroiditi dediğimiz hastalık zemininde gelişen nodüllerde görülebilme olasılığı sıktır. Bunların gidişatı diğerlerine göre daha iyi olmaktadır.
Tiroid kanserinde belirtiler ve tanı yöntemleri nelerdir?
İleri evre tiroid kanserleri haricinde klinik bulgu pek vermezler. Özellikle boyun ön tarafında, tiroid bezinde nodül şeklinde kendini belli eder. Nodülde hızlı büyüme, çevre dokulara yayılım boyunda lenf bezlerinin şişmesi, ses kısıklığı gibi bulgular da görülebilir. Ailesel tiroid hastalığı varlığı, boyun bölgesine radyasyon hikayesi, ses kısıklığı olan hastalarda görülen nodüllerde kanser görülme olasılığı yüksektir. Bazen yavaş büyüyen nodüllerde yıllarca sessiz kalabilir. Bu nedenle tanı koymada fizik muayene kadar görüntüleme yöntemleri de önemlidir. Burada da boyun ultrasonografisi (US) taramada bize en yardımcı yöntemdir. Bu yöntemde saptanan şüpheli bir nodülün atlanmaması gereklidir. Şüpheli görünen nodülden US altında enjektör iğnesi ile biyopsi alınması ve tanının kesinleştirilmesi gerekir. Bu esnada boyunda herhangi bir şüpheli lenf düğümü varsa ondan da örnekleme yapılması ameliyat öncesi evreleme için önemlidir. Tanıya yardımcı bilgisayarlı tomografi (BT), boyun manyetik rezonans görüntülemesi (MR), sintigrafi gibi diğer görüntüleme yöntemlerine de gereğinde başvurulur.
Tiroid kanserinde tedavi seçeneklerimiz nelerdir?
Genellikle rastlantısal bulunan tiroid kanserinde esas tedavi cerrahidir. Erken evre dediğimiz tiroidin tek tarafında 1 cm’den küçük tek nodül odaklı kanserlerde tiroid dokusunun tek taraflı veya tamamının alınması ameliyatı yeterli olur. Ameliyatın en korkulan komplikasyonları geçici ya da kalıcı ses kısıklığı, nefes darlığıdır, zira ses tellerini uyaran sinirler tiroid dokusunun hemen arkasından geçtiği için ameliyat sırasında bu sinirlerin korunmasına azami dikkat edilmelidir. Son yıllarda ameliyatlarda teknolojinin bize sağladığı sinir stimulasyon cihazları ile bu sinirlere zarar verme olasılığını en aza indirmekteyiz. Yine tiroid bezinin dört bir ucunda ve arkada yerleşimli ve vücudumuzun kalsiyum metabolizmasını ayarlayan paratiroid bezlerinin tamamının hasarlanmasında da düşük kalsiyum seviyelerine bağlı belirtiler görülebilir. Sonrasında radyoaktif iyot tedavisi planlanan agresif hastalıkta, birden çok odaklı kanserde, boyun lenf düğümlerine sıçrama yapmış olgularda mutlaka total tiroid dokusunun çıkarılması ve gereğinde boyundaki lenf düğümlerinin ilgili bölümlerinin çıkarılması gereklidir. Bu tür hastalarda tedavilerden sonra ömür boyu dışarıdan tiroid hormonu verilmesi elzemdir. Çok saldırgan giden anaplastik denilen alt tür gibi bazı durumlarda boyuna ışın tedavisi de gerekli olabilir.
Genetik geçişli tiroid kanseri nedir?
Genellikle MEN 2 dediğimiz sendromda ailesel geçişli, birden fazla hormonal organı tutan medüller dediğimiz alt grup tiroid kanserini de görürüz. Genellikle otuzlu yaşlarda görülen bu kanser tipinde tutulum çoğunlukla bezin üst tarafında ve iki kanadın birleşim yerinde görülür. Tanı konulduğunda boyundaki lenf bezlerinde de tutulum vardır. İlk kez medüller tip tiroid kanseri tanısı konulduğunda hastaya ve ailesine diğer hormonal hastalıklarla ilgili taramalar yapmak gerekebilir.
Erken tanı için ne yapmak gerekir?
Her ne kadar tiroid kanserlerinin büyük çoğunluğu rastlantısal bulunarak ölümcül olmasa ve doğru ameliyat sonrası uzun yıllar sağlıklı yaşama olanak sağlasa da erken tanı yaptığımız ameliyatın genişliği ve sonrası radyoaktif iyot tedavisinin gerekliliğini en aza indirmek için önemlidir. Bu nedenle her sene mutlaka hekim kontrollerimizde tiroid bezini de ihmal etmemek, muayene esnasında gerekli görüntülemeleri ve hormonal tetkikleri yaptırmayı ihmal etmemeliyiz.